بدون شک دنیای دیجیتال و اینترنت دو اختراع مهم تاریخ بشری‌اند. اختراعاتی که همتا و نظیر ندارند و از همان بدو تولد چهره‌ی زندگی ما را به شدت تغییر داده‌اند. به طوری که امروزه حتی تصور زندگی بدون آن‌ها امری محال و غیرممکن به نظر می‌رسد.
برخی نوآوری‌ها این‌گونه‌اند. به طوفانی می‌مانند که چهره‌ی همه چیز را خواسته یا نا‌خواسته تغییر می‌دهد و صد البته همیشه مبارزانی از بین انسان‌ها دارد که با تمام وجود در برابرش ایستاده‌اند. مبارزانی که قریب به اتفاق در نهایت شکست می‌خورند و از سر اجبار تن به این تغییر و تحولات سریع می‌دهند.
رشد بی‌نظیر دنیای دیجیتال خیلی زود سر از عرصه‌های گوناگون درآورد و در این بین دنیای سرگرمی و کمیکاستریپ را هم بی‌نصیب نگذاشت. کمیک‌هایی که سالیان طولانی به چهارچوب‌های کاغذی خو کرده‌بودند، حالا باید تن به تغییراتی جدی می‌دادند و این یک شروع پر از بیم و امید برای کمیکهای دیجیتال در دنیای جدید است.
آغاز مسیر کمیکاستریپ و دنیای دیجیتال
ابتدای داستان کمیکاستریپ و دنیای دیجیتال به چند دهه پیش باز‌می‌گردد. به سال ۱۹۹۲. یعنی زمانی که حروف‌چینی و رنگ‌آمیزی کتاب‌ها برای نخستین بار به همت “ریچارد استارکینگز” دیجیتالی شدند. در این حالت دیگر خبری از ابزار و وسایل قدیمی حروف‌چینی نبود و نیاز نبود که برای حروف‌چینی و رنگ‌آمیزی کمیک‌استریپ‌ها انرژی زیادی صرف بشود.
با دیجیتالی شدن رنگ‌آمیزی کتاب‌ها طیف گسترده‌تری از رنگ‌های مختلف با درجه‌بندی‌های متفاوت در اختیار کارتونیست‌ها قرار گرفت. علاوه بر این نرم‌افزار‌ها به سازندگان کمک کردند تا حباب‌های گفت‌و‌گو، تفکر و دیگر نشانه‌های تصویری را کوچک و بزرگ و جا‌به‌جا کنند. این اتفاق هر چند ساده به نظر می‌رسد اما به خوانا‌تر شدن کمیک‌استریپ‌ها می‌انجامد و یک مزیت مهم برای صنعت ترجمه‌ی کمیک محسوب می‌شود.
چون با ترجمه‌ی عبارت‌ها به زبان‌های مختلف، طول نوشته‌ها کوتاه و بلند می‌شود و در این‌جاست که تغییر اندازه‌ی حباب‌ها برای بهم نریختن تصویر ضروری به نظر می‌رسید. بنابراین ابزار‌های دیجیتالی به کمک صنعت ترجمه‌ی کمیکها آمدند و با راحت‌تر کردن این کار، تعداد کمیکهای ترجمه‌شده در دنیا را به شدت گسترش دادند. حالا دیگر بچه‌های بیشتری می‌توانستند کمیکاستریپ بخوانند و از آن لذت ببرند.
کمیک‌هایی که متحول می‌شوند!
سال ۱۹۹۴ بود که کمپانی “ویجر” برای اولین بار یک نسخه از یک مجموعه کمیکاستریپ چاپی را بر روی CD منتشر کرد و این اولین بار بود که کمیک‌استریپ‌ها از دنیای کاغذی بیرون آمده و سر از دنیای دیجیتال در می‌آوردند. البته این سی‌دی تنها شامل همان کمیکاستریپ چاپی نبود بلکه علاوه بر آن یک سری لینک، صدای ضبط‌شده، مصاحبه و کلیپ هم داشت. خلاصه این که خالقان این مجموعه‌ی دیجیتال حسابی نسبت به زمان خودشان خلاقیت به خرج داده‌بودند و می‌خواستند یک اثر متفاوت و جدید ارائه بدهند.
امروزه هم کمیکهای دیجیتالی وجود دارند که از دیالوگ‌های صوتی، تصاویر متحرک و… استفاده می‌کنند و در حقیقت چیزی شبیه به انیمیشن هستند. این کمیکهای دیجیتال اغلب به آرامی از روی تصویر هر پانل به روی دیگری می‌لغزند و صداهای شخصیت‌ها و غیره را پخش می‌کنند. البته استفاده از آن‌ها هم تا حدودی هم سخت به نظر می‌رسد. چون برخلاف تجربه‌ی خواندن کمیکهای چاپی در این‌جا سرعت شما برای مطالعه از قبل تعیین شده است و این برای اکثر خوانندگان کمیکاستریپ که عادت دارند همه‌ی مطلب را یک‌جا ببینند و با سرعت مطالعه کنند تا حدودی آهسته و خسته‌کننده به نظر می‌رسد.
کمیکها در گوشی‌های کوچک موبایل
تا به این جا از کمیک‌هایی صحبت کردیم که بر روی سی‌دی جای می‌گرفتند و از طریق صفحات نمایشگر کامپیوتر پخش می‌شدند. اما کمیکهای دیجیتال به صفحات کامپیوتر محدود نشدند و رفته رفته سر از گوشی‌های کوچک موبایل هم درآوردند.
در سال ۲۰۰۴ میلادی یک اتفاق مهم در صنعت کمیکاستریپ روی داد و آن هم آغاز همکاری ناشران مانگا‌های ژاپنی با سازندگان گوشی‌های موبایل بود که موبایل را به وسیله‌ای برای انتشار کمیکاستریپ تبدیل می‌کرد. این روند با استقبال فوق‌العاده‌ی مخاطبان مواجه شد تا جایی که تا سال ۲۰۰۹ میلادی این کمیکها از ۱۰۰ عنوان به هزاران عنوان رسیدند و سود حاصل از آن‌ها رشد چشمگیری را نشان می‌داد. امروز در ایران هم بسیاری کمیکها مانند سایر کتاب‌های دیجیتال توسط اپلیکشن‌های متفاوت بر روی موبایل عرضه می‌شوند و با استقبال مخاطبان مواجه هستند.
وقتی کمیک‌استریپ‌ها دیجیتالی می‌شوند!
کمیکها رفته‌رفته به سمت دیجیتالی شدن پیش رفتند و حتی به فضای اینترنت راه یافتند. این کمیکها دیگر برخلاف اجداد کاغذی‌شان مجبور نبودند که به زور در ابعاد یک صفحه کاغذی جا بشوند یا هزینه‌های بیش از حد چاپ را به تولیدکنندگان تحمیل بکنند. از سوی دیگر همان‌طور که گفتیم با پیشرفت امکانات کامپیوتری، کمیکها می‌توانستند به قابلیت‌های دیگری دست یابند و حتی چند‌رسانه‌ای بشوند.
این مطلب می‌توانست منشاء تحولی عظیم در ظاهر کمیکاستریپ باشد ولی خوانندگان همان ظاهر قدیمی و روزنامه‌ای کمیکها را دوست داشتند. بنابراین امروزه هم وقتی به کمیکهای دیجیتال سر می‌زنید می‌بینید که همان ظاهر کمیکهای چاپی را دارند و تنها تفاوتشان در این است که به جای صفحات کاغذی کتاب در دنیای دیجیتالی و مجازی قابل رویت‌اند.
________________________________________________________________________
منابع:
کتاب کمیکها، مانگا‌ها و رمان‌های مصور اثر رابرت.اس.پترسن ترجمه‌ی مهرداد گروسی